Loading...

Single post

Spokojniej.com|Uncategorized|Kiedy lęk staje się zaburzeniem

Kiedy lęk staje się zaburzeniem

Jak rozpoznać, że lęk wymyka się spod kontroli?

Każdy z nas doświadcza lęku i stresu. To emocje, które pomagają przetrwać i podejmować wyzwania. Ale czasem granica między „zwyczajnym stresem” a zaburzeniem lękowym zaczyna się zacierać.
Granica może być cienka, ale jej przekroczenie ma realne konsekwencje. Jak nie przeoczyć tego momentu?

Naturalny lęk i stres – co nam dają i kiedy pomagają?

Lęk adaptacyjny to potrzebna emocja. Przygotowuje Cię do działania, zwiększa koncentrację, pozwala szybciej i trafniej reagować. Ukierunkowuje myślenie na potencjalne zagrożenie – dzięki temu lepiej mobilizujesz się w sytuacjach wyzwań.

Stres sytuacyjny pojawia się w odpowiedzi na konkretne wydarzenie (np. egzamin, wystąpienie, rozmowa rekrutacyjna). Mija, gdy sytuacja się kończy – organizm wraca do równowagi.

👉 Zobacz też: art. 5a Podstawy podstaw

Jak rozpoznać, że to coś więcej niż stres?

Jak rozpoznać, że lęk przestaje być pomocny? Te cztery sygnały mogą Ci pomóc ocenić sytuację.

🔸 1. Czas trwania
Lęk nie mija, mimo że sytuacja zagrożenia dawno minęła. Może utrzymywać się tygodniami lub miesiącami.
🧠 Hipokamp – obszar mózgu odpowiedzialny za zapamiętywanie emocji – może nadmiernie utrwalać sygnały lękowe, co podtrzymuje stan niepokoju.

🔸 2. Nasilenie
Objawy są zbyt silne w stosunku do sytuacji. Lęk zakłóca codzienne funkcjonowanie i powoduje cierpienie.
🧠 Kora przedczołowa może mieć trudności z regulacją emocji, co wpływa na nasilenie objawów.

🔸 3. Zakres wpływu
Lęk ogranicza życie: wpływa na pracę, sen, relacje, aktywność społeczną. Zaczynasz unikać ludzi, miejsc, wyzwań.

🔸 4. Utrata kontroli i cierpienie
Czujesz, że tracisz kontrolę – myśli się nakręcają, ciało reaguje automatycznie, emocje przytłaczają. Pojawia się lęk przed lękiem, frustracja i wycofanie.

Czy lęk może sam prowadzić do zaburzenia?

Tak. Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT), będąca częścią tzw. III fali CBT, pokazuje, że jedną z kluczowych przyczyn rozwoju zaburzeń lękowych jest unikanie samego lęku.

Unikając nieprzyjemnych emocji, uczysz się reagować lękiem na samo wyobrażenie lęku. Tak powstaje lęk antycypacyjny – lęk przed tym, że lęk się pojawi. Ciało i umysł reagują jeszcze zanim zdarzy się coś realnego.

🧯 Lęk działa wtedy jak zbyt czuły alarm przeciwpożarowy – uruchamia się nie tylko przy pożarze, ale też na widok tostera czy pary z czajnika. Problemem nie jest sama emocja, tylko jej intensywność i częstotliwość.

👉 Zobacz też: art. 5b Lęk – jak to działa

👉 Zobacz też: art. 5 Błędy, które popełniamy próbując przerwać spiralę lęku

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Jeśli zauważasz te sygnały u siebie lub kogoś bliskiego, to może być moment, żeby się zatrzymać i przyjrzeć sytuacji:

  • unikanie ludzi, miejsc, sytuacji

  • bóle brzucha, napięcie mięśni, kołatanie serca

  • ciągłe zamartwianie się

  • trudności z zasypianiem lub wybudzanie się przez natłok myśli

  • wycofanie z ulubionych aktywności

  • nawracające ataki paniki

👉 Zobacz też: art. 0 Bliska osoba zmaga się z lękiem

👉 Zobacz też: art. 17 Jak reagować, gdy bliska osoba ma atak paniki?

A może to tylko wyolbrzymienie?

MIT: „To jeszcze nic takiego. Inni mają gorzej.”

To jedno z najczęstszych zniekształceń: „inni mają gorzej, więc ja nie mam prawa do pomocy.”

❗ Masz prawo. Lęk nie musi być „najgorszy”, żeby zasługiwać na wsparcie.
Nawet umiarkowany, ale przewlekły lęk wymaga uwagi.

W praktyce często pomoc uzyskują osoby z atakami paniki – bo ich objawy są dramatyczne i trudne do zignorowania. Ale mniej widoczne formy lęku – jak napięcie, gonitwa myśli czy fobia społeczna – również wymagają wsparcia.

Pomoc może obejmować:

Kiedy warto zgłosić się do specjalisty?

Gdy objawy lęku:

  • trwają długo

  • utrudniają funkcjonowanie zawodowe lub społeczne

  • nasilają się

  • wywołują cierpienie i frustrację

Nie każdy lęk to zaburzenie, ale każdy zasługuje na zauważenie.
Zrób pierwszy krok – to nie musi być decyzja na całe życie, tylko sygnał, że zaczynasz się o siebie troszczyć.

👉 Zobacz też: art. 11 Jak wybrać odpowiednią terapię

👉 Zobacz też: art. 30 „Czy lęk da się wyleczyć?”

Na zakończenie

Nie jesteś sam. Pomoc jest możliwa.
A lęk – choć bywa trudny – nie musi rządzić Twoim życiem.
Zasługujesz na spokój. I masz prawo po niego sięgnąć.