Nieśmiałość i lęk społeczny często bywają mylone – i nic dziwnego. Obie te trudności wiążą się z napięciem w relacjach z innymi, obawą przed oceną i chęcią ukrycia się przed światem. Ale to nie to samo. Nieśmiałość może być naturalną cechą temperamentu, bardzo często pojawia się jako norma w okresie dojrzewania. Lęk społeczny to zaburzenie, które potrafi skutecznie ograniczyć życie. W tym artykule dowiesz się, czym się różnią – i jak rozpoznać, z czym tak naprawdę się zmagasz.
1. Nieśmiałość – co to takiego?
Nieśmiałość występuje powszechnie, zwłaszcza w okresie dorastania. Często wiąże się z delikatnością, wysoką wrażliwością czy introwertycznym stylem bycia.
Cechy nieśmiałości:
-
Krótkotrwały dyskomfort w nowych lub oceniających sytuacjach,
-
Lęk jest lekki do umiarkowanego – da się go „przełamać”,
-
Zwykle nie blokuje całkowicie działania,
-
Z wiekiem i doświadczeniem społecznym często słabnie.
2. Czym jest lęk społeczny (fobia społeczna)?
To zaburzenie lękowe, w którym obawa przed kompromitacją, ośmieszeniem lub negatywną oceną staje się silna i trwała. Dotyczy nie tylko dużych wystąpień – lecz także codziennych sytuacji, jak rozmowa z kimś nieznajomym czy… telefon.
Charakterystyka lęku społecznego:
-
Intensywny, uporczywy lęk przed oceną,
-
Dotyczy nawet rutynowych interakcji (np. jedzenie przy innych),
-
Unikanie lub znoszenie sytuacji społecznych z dużym cierpieniem,
-
Często współwystępuje z niską samooceną, depresją lub perfekcjonizmem.
3. Nieśmiałość vs. lęk społeczny – porównanie
4. Co je łączy?
-
Oba dotyczą sfery społecznej i związane są z lękiem przed oceną.
-
Oba mogą prowadzić do unikania – ale z innych powodów i w różnym nasileniu.
-
Oba wymagają zrozumienia i życzliwego podejścia – nie „przełamywania się na siłę”.
5. Czy można mieć jedno i drugie?
-
Tak – nieśmiałość może być cechą temperamentu, a lęk społeczny – zaburzeniem, które się „nadbudowało”.
-
Możesz być nieśmiał_a i jednocześnie mieć fobię społeczną w niektórych obszarach.
6. Objawy – kiedy ten problem dotyczy Ciebie?
-
sytuacje społeczne (i możliwość oceny przez innych) wywołują w Tobie lęk/niepokój,
-
Twoje uczucia i odczucia są nieadekwatne do danej sytuacji,
-
taki stan trwa powyżej 6 miesięcy,
-
unikasz sytuacji społecznych – rozmów, spotkań po szkole, po pracy, zabierania głosu,
-
boisz się wypaść głupio, że jesteś nudny, że będziesz się trząsł, że się spocisz, zaczerwienisz, nie będziesz miał nic do powiedzenia.
Lęk społeczny (fobia społeczna) występuje, kiedy pojawia się nadmierny i uporczywy lęk związany z interakcjami społecznymi i byciem ocenianym przez innych. Bardzo często osoby doświadczające lęku społecznego nadmiernie przejmują się opinią innych, boją się negatywnych ocen, przy tym czują się „dziwne”, „inne” i boją się, że inni to widzą (z czego czasem to niedopasowanie jest rzeczywiste, a czasem nie).
Fobia społeczna to najczęściej występujące zaburzenie lękowe.
Większość osób z fobią społeczną deklaruje, że problem ten dotyczy ich „od zawsze”, a traumatyczne przeżycie jako źródło tej fobii to przypadki jednostkowe.
Wg badań (Hofmann i Barlow z 2002; Juster i Heimberg z 1998) u 90% osób doświadczających nadmiernego społecznego lęku początki notowane są przed 25 rokiem życia. Mediana przypada na okres dojrzewania.
Czego może dotyczyć fobia społeczna?
(wiadomo, nie da się wymienić wszystkich):
-
wystąpienia publiczne, zebrania,
-
zabieranie głosu w grupie (nawet niewielkiej),
-
rozmowy z osobami płci przeciwnej,
-
spotkania towarzyskie,
-
rozmowy telefoniczne,
-
korzystanie z autobusów czy tramwajów.
Co warto zapamiętać?
Ten prosty fakt może pomóc złagodzić lęk przed oceną.
Nieśmiałość nie musi być problemem – jeśli nie ogranicza Twojego życia.
Ale jeśli lęk przed oceną staje się przytłaczający, warto go potraktować poważnie. Lęk społeczny to zaburzenie, które można skutecznie leczyć – np. terapią poznawczo-behawioralną lub terapią ACT.
Nie jesteś „dziwny_a”. Nie jesteś jedyny_a.
Z pomocą – możesz odzyskać głos.
👉 Zobacz też: art. 6 – Jak radzić sobie z lękiem w szkole i pracy?
👉 Zobacz też: art. 5a – Podstawy podstaw